Dagome iudex

Tekst łaciński

Item in alio tomo sub Iohanne XV papa Dagome iudex et Ote senatrix et filii eorum: Misicam et Lambertus – nescio cuius gentis homines, puto autem Sardos fuisse, quoniam ipsi a IIII iudicibus reguntur – leguntur beato Petro contulisse unam civitatem in integro, que vocatur Schinesghe, cum omnibus suis pertinentiis infra hos affines, sicuti incipit a primo latere longum mare, fine Bruzze usque in locum, qui dicitur Russe et fines Russe extendente usque in Craccoa et ab ipsa Craccoa usque ad flumen Oddere recte in locum, qui dicitur Alemure, et ab ipsa Alemura usque in terram Milze recte intra Oddere et exinde ducente iuxta flumen Oddera usque in predictam civitatem Schinesghe[1].

Tłumaczenie polskie

Podobnie w innym tomie z czasów papieża Jana XV Dagome, pan, i Ote, pani i synowie ich Mieszko i Lambert (nie wiem, jakiego to plemienia ludzie, sądzę jednak, że to byli Sardyńczycy, ponieważ ci są rządzeni przez czterech „panów”) mieli nadać świętemu Piotrowi w całości jedno państwo, które zwie się Schinesghe z wszystkimi swymi przynależnościami w tych granicach, jak się zaczyna od pierwszego boku wzdłuż morza [dalej] granicą Prus aż do miejsca, które nazywa się Ruś, a granicą Rusi [dalej] ciągnąc aż do Krakowa i od tego Krakowa aż do rzeki Odry, prosto do miejsca, które nazywa się Alemure, a od tej Alemury aż do ziemi Milczan i od granicy Milczan prosto do Odry i stąd idąc wzdłuż rzeki Odry aż do rzeczonego państwa Schinesghe.

Czytaj więcej o Dagome iudex w artykule Tomasza J. Kosińskiego (rozdział z ksiażki tego autora “Słowiańskie tajemnice“), albo we wpisie na Ciekawostkach historycznych opracowanym na podstawie tegoż artykułu.

Możesz też zajrzeć na inny wpis na ten temat na Wedukacji.

„Dagome iudex” – reinterpretacja Tomasza J. Kosińskiego

tekst "dagome iudex"

Znany dokument „Dagome iudex”, datowany przez historyków na koniec X wieku, wciąż wzbudza wiele emocji, a badacze nie są zgodni zarówno, co do jego autentyczności, daty powstania, jak i prawidłowości odczytu zawartych w nim danych.

Wątpliwości wzbudzają nie tylko zapisy nazw osobowych, jak Dagome, którego większość uczonych kojarzy z Mieszkiem I, jak i miejscowych: Alemure (Ołomuniec, Morawy, Brama Morawska?), Schinesghe (Gniezno, Szczecin, Świnoujście?), ale także fakt pominięcia w nim pierworodnego syna polańskiego władcy – Bolesława, późniejszego króla Polski.

Do czasów obecnych namnożyło się więc nam wiele najróżniejszych koncepcji naukowych wyjaśnienia treści tego dokumentu i okoliczności jego powstania, od absurdalnych tez
o wikińskim pochodzeniu Mieszka (Szajnocha, Dowiat, Skrok), przez jego morawskie korzenie (P. Urbańczyk), do dziwacznych prób tłumaczenia, że akt ten miał na celu wydziedziczenie umiłowanego syna Bolesława, zwanego później Chrobrym. Może zatem najwyższy czas uporządkować wiedzę w tym temacie.

W trakcie swoich badań nad tym dokumentem dochodzę do wniosku, że ta notka, to tylko nieudana próba walki o sukcesję Państwa Gnieźnieńskiego dla Ody i jej synów przeciwko Chrobremu. Prawdopodobnie owa „donacja” została spisana przy łożu konającego Mieszka, albo nawet po jego śmierci, pozostając przez dłuższy czas nieznana światu w obliczu opanowania kraju przez Bolesława I Wielkiego i wygnania przez niego z kraju swej macochy Ody wraz z jej synami. W tamtym okresie dokument ten nie miał specjalnego znaczenia, jak się bowiem okazuje w X wieku nawet sama Stolica Apostolska prawdopodobnie nic nie wiedziała jeszcze o takim zawierzeniu polańskiego państwa św. Piotrowi.

Jednocześnie należy docenić tu fakt „wykrojenia” ziem polskich, nazwania i oznaczenia ich, jako oddzielne państwo, mimo iż w owych czasach bardziej liczyła się siła bojowa, międzynarodowe koneksje i ustępstwa wobec ekspansji chrześcijaństwa, aniżeli akty tego rodzaju.

Więcej:

https://www.academia.edu/71226348/Dagome_iudex_reinterpretacja_T_J_Kosinskiego

Ekwilibrystyka językowa, czyli “naukowe” zaciemnianie wiedzy

Lingwistyczne wygibasy

Michał Łuczyński, świeżo upieczony doktor filologii UJ, w swoim artykule, stosując ekwilibrystykę językową i wykazując chyba wolę bycia oryginalnym na siłę, sugeruje, że Alemure z “Dagome Iudex” należy tłumaczyć jako… Lemiesza. Nieważne, że nie jest on w stanie wskazać o jakież to miasto, czy obszar mu chodzi, ani podać jakichkolwiek analogii tak pokrętnej interpretacji. Za tego typu wymysły dostaje się dziś doktoraty z filologii.

Jednocześnie ten sam autor naśmiewa się z tłumaczenia Germanów jako Górmanów, czy Genzeryka jako Gęsierzyka, uznając podobieństwa tego typu za ludowe etymologie. On ma dyplom z onomastystyki, więc oficjalnie wie lepiej. Czyżby? Mnie jego tłumaczenia nazw zupełnie nie przekonują. Brak w nich nie tylko zwykłej wiedzy, odniesień historycznych, podstaw logicznych, ale i minimalnych podobieństw nazewniczych. Skoro jednak z Alemure można zrobić niezidenyfikowaną Lemieszę, to czemu nie Lebiegę, czy Łuczynę? Jak komu pasuje, byle tylko inaczej niż inni, aby za wszelką cenę zaistnieć w światku językoznawczym. Ale czy nie jest to raczej gmatwanie historii i wiedzy jako takiej zamiast ich odkodowywanie? Czy nie jest to pseudonauka, albo wręcz szkodnictwo naukowe?

Nasi filolodzy, jak widać na tym przykładzie, nazbyt często błądzą w swoich konfabulacjach jak w malignie, nazywając swe wynurzenia nauką. Nie powinni się więc dziwić, że coraz więcej ludzi mających minimalny poziom wiedzy, rozsądku i niezależnego myślenia nie traktuje ich działalności poważnie. W ten sposób kruszy się autorytet akademików, którzy tracą nie tylko wiarygodność, ale i ludzkie zaufanie, że znają się na rzeczy. Niestety gmach stworzony z lingwistycznych wygibasów tego typu stoi na słabych, pękających fundamentach. Jasno widać, że powoli wali się jak domek z kart. Łuczyński ze swoimi wtórnymi i pokrętnymi propozycjami etymologicznymi ma w tym spory udział. Niestety cofa tę dziedzinę nauki wstecz, nazbyt nadymając swoje ego i mimo osobistego przekonania, że jest inaczej. Czytając zatem podobne opracowania należy zachować szczególną ostrożność, by nie dać się wciągnąć na manowce.

Tomasz J. Kosiński

08.11.2021